Czy każdy może zostać bohaterem? - wywiad z psychologiem

- Dlaczego jedni są bardziej skłonni do bohaterskich czynów a inni nie?

 

Na skłonność tę składa się kilka elementów: osobowość i temperament konkretnej osoby, jej nastawienie do świata i siebie samego, system wartości, repertuar zachowań wzorowany zarówno na zachowaniu osób z najbliższego otoczenia, jak i postawach bohaterów literackich czy filmowych. Przede wszystkim trzeba trochę lubić innych i dostrzegać ich potrzeby. Decydująca okazuje się zazwyczaj umiejętność radzenia sobie ze strachem i napięciem w sytuacji np. zagrażającej życiu. Niektóre osoby na skutek wzrostu w organizmie w reakcji na stres poziomu noradrenaliny czują się bardziej pewnie, stają się bardziej aktywne i zdecydowane.

- Czy zrobienie czegoś bohaterskiego wynika bardziej z impulsu czy z wrodzonych predyspozycji?

Jest to kwestia raczej predyspozycji, nie tylko wrodzonych. Bohaterskim czynom na pewno sprzyjają specyficzne cechy temperamentalne: połączenie niskiej reaktywności z dużą wytrzymałością czyli umiejętność panowania nad emocjami i adekwatnego reagowania w sytuacjach silnego lub długotrwałego pobudzenia.

- Czy u podstaw bohaterskiego czynu człowieka może leżeć chęć jakiejś korzyści czy jest to bardziej altruistyczna postawa?

Niektórzy w ogóle kwestionują istnienie postawy absolutnie bezinteresownej troski o dobro innych, dostrzegając w konsekwencjach zachowań altruistycznych np. korzyści emocjonalne. Niewątpliwie dawanie to także branie, nie sądzę jednak, by osoba, która w sytuacji ekstremalnej poświęca swoje dobro dla dobra innych, oczekiwała jakichś korzyści materialnych czy wdzięczności.

- Co się zmienia w psychice bohatera, po tym  gdy np. uratował komuś życie?

Zmianie może ulec ocena samego siebie - wzrost poczucia własnej wartości, poczucia sprawstwa, jakiś rodzaj ulgi, że “nie jest się jednak złym człowiekiem”. Można też mieć po prostu satysfakcję z zachowania zgodnego z własnymi przekonaniami i zasadami moralnymi, co zaspokaja potrzebę samorealizacji będącą na szczycie piramidy potrzeb człowieka.

- Czy można się uzależnić od bycia bohaterem? Czy może się to stać nałogiem?

Można stać się zależnym nie tyle od czynów bohaterskich, co od uwagi i uznania w oczach innych i uzależnić poczucie własnej wartości od postępowania w sposób wyjątkowy czy budzący podziw. Można tak organizować sobie życie, by móc ciągle się sprawdzać, nie wiem tylko, czy to nadal jest bohaterstwo.

- Czy wiek ma wpływ na bohaterskie postawy (postawy dzieci i młodzieży są chyba bardziej spontaniczne, niż postawy dorosłych którzy mają tendencje do kalkulowania, oceniania zagrożenia itd.)?

To prawda, że z wiekiem najczęściej wzrasta zdolność do adekwatnej oceny zagrożenia płynącego z zewnątrz oraz umiejętność przewidywania konsekwencji zachowań swoich i innych ludzi. W efekcie zachowanie dorosłego może być mniej spontaniczne, bardziej racjonalne i konwencjonalne. Z drugiej strony dorosły może być również bardziej świadomy konsekwencji zaniechania działania i tym kierować się podczas podejmowania decyzji.

- Jaka jest różnica między bohaterskim czynem dorosłego a bohaterskim czynem dziecka?

Bohaterstwo dzieci jest niewątpliwie uwarunkowane ograniczeniami fizycznymi i intelektualnymi związanymi z wiekiem. Jednocześnie ich heroizm na tym często polega, że zachowanie wykracza poza normy charakterystyczne dla wieku i jest bardziej dojrzałe niż zachowanie niejednego dorosłego.

- Czy istnieje coś takiego jak gen bohaterstwa? Czy skłonności do bohaterskich zachowań można odziedziczyć?

Nie istnieje gen bohaterstwa, to, co można “odziedziczyć”, to pewne postawy moralne sprzyjające zachowaniom bohaterskim.

- Jaki jest mechanizm reakcji organizmu człowieka na ryzyko? Co nami kieruje w sytuacji zagrożenia? Jak zachowuje się ludzkie ciało?

Reakcją psychologiczną na sytuację zagrożenia jest aktywacja układu współczulnego. Dochodzi do wzrostu wydzielania hormonów, przede wszystkim adrenaliny, która pozwala na intensywny wysiłek w krótkich odcinkach czasu. Wzrasta ciśnienie krwi, wyostrzają się zmysły, stłumieniu natomiast ulega wrażliwość na ból. Organizm jest wprowadzany w stan pobudzenia i przygotowywany do walki lub ucieczki. W tym momencie pojawia się indywidualna ocena zagrożenia czyli ryzyko. W zależności od tej oceny następuje zaangażowanie lub wycofanie.

- Czy każdy może zostać bohaterem?

Biorąc pod uwagę złożoność procesów psychicznych, które towarzyszom nam na przestrzeni życia, wszystko jest możliwe.


 

Copyright © 2009-2018 meskimbyc.pl Wszelkie prawa zastrzeżone | mapa strony