Niezależnie od stereotypowych założeń i ciągle silnej roli patriarchatu w polskim społeczeństwie, mężczyźni zmagają się z wieloma problemami. Powoli, z roku na rok, krok po kroku i metr po metrze tracą swoje „przyczółki męskości”, takie jak praca zawodowa, bycie szefem, bycie głową rodziny. Role te przejmują kobiety, doskonale odnajdując się w nowej sytuacji. Wreszcie, choć powoli dochodzimy do momentu, kiedy mężczyźni i kobiety stają się wobec siebie naprawdę równi, niezależnie od roli społecznych jakie pełnią. Ale czy dzieje się tak na wszystkich polach? Czy równi wobec siebie jesteśmy nie tylko w pracy, ale również w domu? Jak mężczyźni odnajdują się w tym świecie? Czy są spełnieni? Jak dzielimy się obowiązkami w związkach? I wreszcie jaki charakter mają nasze związki?

Powyższe pytania były podstawą do badania „Być mężczyzną w domu – wizerunek mężczyzny oczami kobiet i mężczyzn”, przeprowadzonego na reprezentatywnej grupie Polaków przez firmę SW Research na zlecenie marki elektronarzędzi Dremel.[1]

Spośród wszystkich pytanych osób, które zadeklarowały, że żyją w związku znakomita większość, bo 78% zadeklarowała, że charakter ich relacji jest partnerski i dzielą się obowiązkami domowymi w zależności od wymogów sytuacji i osobistych upodobań, a nie ze względu na stereotypowe przypisanie niektórych zadań do określonej płci. W takim myśleniu zgodne są zarówno kobiety (80% wskazań ze wszystkich badanych kobiet pozostających w związku), jak i mężczyźni (78% ze wszystkich badanych mężczyzn pozostających w związku). To duży przełom, który wskazuje na pewnego rodzaju nowe otwarcie dla relacji partnerskich w związkach kobiet i mężczyzn, nawet jeśli nałożymy na powyższe wyniki filtr politycznej poprawności. Tylko co piąty badany (21% - w tym 20% mężczyzn i 22% kobiet) deklaruje, że jego związek ma charakter tradycyjny, w którym to mężczyzna jest odpowiedzialny za rodzinę, a kobieta zajmuje się domem i dziećmi.

Z pewnością zmiana rodzaju związku i tak silne „zwycięstwo” charakteru partnerskiego relacji nad tradycyjnym ma wiele przyczyn. Z jednej strony zmiany społeczne wyemancypowały kobiety odnośnie podejmowania pracy zawodowej, a okoliczności gospodarcze i polityczne sprawiły, że zarobki kobiet stanowią często niebagatelną część całości dochodów rodziny. Z drugiej strony mężczyźni przestali wstydzić się tego, że gotują, sprzątają i opiekują się dziećmi. W wielu związkach, szczególnie młodych ludzi ze średnim i wyższym wykształceniem, mieszkających w dużych miastach zacierają się granice pomiędzy tym co przynależy w domu do mężczyzny, a co do kobiety, bez uszczerbku na męskości czy kobiecości każdej ze stron. I nawet jeśli zmiana relacji była niejako wymuszona przez warunki społeczno-gospodarcze, to już sama świadomość, czy też deklaratywność takiej relacji ma ogromne znaczenie.

Niemniej określone stereotypy dotyczące ról płciowych ciągle zaznaczają swoją obecność w odpowiedziach respondentów. Co czwarta kobieta (26%) i co trzeci mężczyzna (33%) uważa, że praca zarobkowa powinna być przede wszystkim domeną mężczyzny. Podobny rozkład otrzymujemy w przypadku pytania o to, która płeć powinna opiekować się dziećmi (z wyłączeniem zabawy z dziećmi) i o to kto powinien dbać o porządek w domu. Co czwarta kobieta (25%) i co trzeci mężczyzna (33%) twierdzi, że jest to rola kobiety.

Na tle podziału obowiązków w domu, takich jak wymienione powyżej plus gotowanie, kariera zawodowa czy zabawa z dziećmi, szczególnie wyraźnie rysuje się aspekt związany z naprawą sprzętów domowych, majsterkowaniem. Bardzo wyraźnie widać, że jest to w odczuciu obu płci wyjątkowo męska sprawa. Bowiem znakomita większość zarówno kobiet (76%), jak i mężczyzn (83%) twierdzi, że tą działką powinny zajmować się przede wszystkim mężczyźni.

Mężczyźni w ramach majsterkowania najczęściej przyznają się do składania mebli (83% wskazań), malowania ścian (83%) i naprawy sprzętów elektrycznych, które deklaruje dwie trzecie badanych panów (67%). Połowa z badanych mężczyzn (49%) wykonuje przedmioty do domu, nieco mniej (42%) dekoruje pomieszczenia i tyle samo (41%) naprawia samochód i renowuje przedmioty (40%). Mężczyźni są świadomi oczekiwań wobec nich w tej mierze, bo aż 83% z nich deklaruje, że w przypadku drobnej naprawy w mieszkaniu wykonują ją sami (przy 42% podobnych deklaracji wśród kobiet).

Niemniej kobiety i na tym polu nie odpuszczają. Panie bardzo często w ramach prac domowych związanych z majsterkowaniem dekorują sprzęty lub pomieszczenia (80% wszystkich badanych kobiet), połowa z badanych deklaruje, że samodzielnie maluje ściany (52%), co trzecia (36%) składa meble, a co czwarta (28%) przeprowadza renowację przedmiotów do domu. Co piąta badana wykonuje sama przedmioty do domu i tyle samo kobiet naprawia sprzęty elektroniczne (odpowiednio 21% i 20%). A co szczególnie ciekawe, trzy czwarte kobiet (75%) i dwie trzecie mężczyzn (65%) uważa, że majsterkowanie to dobry sposób dla mężczyzny do tego, żeby zaimponować kobiecie.

Powyższe wyniki badań pokazują nam kilka bardzo ciekawych społecznie trendów. Po pierwsze mężczyźni, mimo zaniku poczucia męskości, lubią ją potwierdzać poprzez wykonywanie domowych prac. Po drugie sami starają się być specjalistami w określonych dziedzinach, związanych z majsterkowaniem, co z pewnością ma dobry wpływ na ich pozycjonowanie się w relacji z partnerką czy w relacji w rodzinie. Po trzecie kobiety również majsterkują i nie wstydzą się o tym mówić. Można domniemywać, że liczba kobiet wykonujących domowe naprawy będzie się sukcesywnie zwiększać, nie wykluczając jednocześnie z tego pola mężczyzn. Jest to tak duża i tak różnorodna przestrzeń, że znajdzie się w niej miejsce dla obu płci, które mogą z powodzeniem majsterkować razem.

Duże doświadczenie w realizacji badań nad kobietami i mężczyznami skłania mnie do wniosku, że kobiety i mężczyźni mają odmienne podejście wobec atrakcyjności własnej płci u płci przeciwnej. Badania SW Research potwierdzają to, z czym można spotkać się w wielu innych badaniach, a co niezmiennie zadziwia obie płcie. Jako że badanie zlecone przez markę Dremel sfokusowane było na obrazie współczesnego mężczyzny, badani (kobiety i mężczyźni) poproszeni zostali o wskazanie najbardziej atrakcyjnych zachowań mężczyzn w oczach kobiet. I jak było do przewidzenia, mężczyźni poszli ścieżką „narcystyczno-zdobywczą” deklarując, że dla kobiet u mężczyzn najważniejszy jest atrakcyjny wygląd (30% wskazań) i zapewnienie bezpieczeństwa finansowego (20%), a kobiety trzymały się ścieżki „kojąco-intelektualnej”, deklarując, że najbardziej atrakcyjna dla nich u mężczyzny jest opiekuńczość (21% wskazań) i inteligencja (19% wskazań).

Jednak kwestia atrakcyjności u płci przeciwnej jest tylko jedynym elementem różnicującym postrzeganie mężczyzn przez kobiety i mężczyzn przez samych siebie. Kobiety i mężczyźni w niemalże równym stopniu są zgodni wobec innych, nieco bardziej rozbudowanych i szczegółowych elementów wizerunku mężczyzny. Po pierwsze bardziej atrakcyjny dla kobiet jest mężczyzna, który potrafi sobie poradzić z drobnymi naprawami w domu, tzw. „złota rączka” (78% kobiet i 72% mężczyzn). Po drugie obie płcie uważają, że mężczyźni lubią uczyć kobiety nowych rzecz (66% kobiet i 70% mężczyzn).

Różnice pojawiają się w przypadku odpowiedzi pytania na to, co daje mężczyznom poczucie samorealizacji. Zdaniem kobiet mężczyźni czują się spełnieni, kiedy mają udany związek, ciekawą pracę i wysokie zarobki. Zdaniem mężczyzn, facet czuje się spełniony, kiedy ma ciekawą pracę, wysokie zarobki i udany związek.

Bardzo wyraźnie widać pewnego rodzaju życzeniowość kobiet wobec mężczyzn i stereotypową odpowiedzialność mężczyzn wobec związku w powyższym uszeregowaniu najważniejszych cech samorealizacji mężczyzny. Z jednej strony kobiety ciągle liczą na to, że to one i rodzina są dla mężczyzny najważniejsze, bo dla nich samych tak rzeczywiście jest. Z drugiej strony, mężczyźni wysoko stawiają wysokie zarobki, ponieważ ulegają stereotypowi głównego żywiciela rodziny, przedkładając to nad szczęście w relacji, udane życie seksualne czy rodzinę.

[1] Badanie zostało przeprowadzone w pierwszej połowie marca 2013 metodą o charakterze ilościowym z wykorzystaniem techniki CAWI, czyli zestandaryzowanych, internetowych wywiadów kwestionariuszowych